Secesja jest niezwykle szerokim pojęciem. Ten kierunek w sztuce i architekturze rodził się niezależnie od siebie w wielu miejscach na świecie, wytwarzając charakterystyczne dla danego miejsca cechy indywidualne. Secesja to przede wszystkim piękno każdego przedmiotu, dostępnego dla wszystkich.
Secesja a secesja
Kiedy pada hasło „secesja”, większość ludzi w pierwszej kolejności myśli zapewne o wojnie secesyjnej w Stanach Zjednoczonych, trwającej w latach 1861 – 1865. Najpopularniejsze określenie tego konfliktu pochodzi od ogłoszenia przez południowe, skonfederowane stany, secesji – czyli oddzielenia się od państwa.
Dopiero po chwili, a i to nie zawsze, pojawia się zestawienie „secesja – kierunek w sztuce”. W tym przypadku również mówimy o odłączeniu się – wskazuje na to przecież sama nazwa. W 1892 r. w Monachijskim Zrzeszeniu Artystów około stu młodych twórców opuściło macierzyste stowarzyszenie i założyło własne – Secesję Monachijską. Wyrazili w ten sposób swój sprzeciw wobec historyzmowi, eklektyzmowi i akademizmowi.
Jednak są ludzie, którzy w pierwszej kolejności kojarzą to hasło właśnie z tym niezwykłym wręcz stylem. Jak stać się jednym z nich?
Secesja i jej imiona
Kierunek secesyjny rozwijał się niezależnie od siebie w różnych miejscach na świecie. Dlatego też występuje pod różnymi nazwami.
Określenie „secesja” wywodzi się od łacińskiego słowa „secessio”, które oznacza wycofanie się, oddzielenie. Do Polski nazwa ta przywędrowała bezpośrednio z Austrii i jej terminów „Sezession” i „Sezessionstill”.
W Niemczech, ojczyźnie pierwszego stowarzyszenia secesyjnego, kierunek ten przybrał imię Jugendstill. Inspiracją było najważniejsze niemieckie czasopismo „Jugend” („Młodość”) – artystyczny tygodnik wydawany od początku 1896 r. w Monachium.
Inną popularną nazwą jest Art Nouveau („nowa sztuka”). Choć stosuje się go także powszechnie w krajach anglosaskich, w Polsce określa się w ten sposób przede wszystkim secesję francuską. Najprawdopodobniej pojawiło się ono po raz pierwszy w eseju „Deblaiment d’art” autorstwa Henry`ego van de Velde w 1894 r., ale rok póżniej przyczyniło się do jego popularyzacji otwarcie salonu Salomona Binga, noszącego nazwę L`Art Nouveau.
Secesja hiszpańska nosi nazwę modernismo, w przypadku architektury – arquitectura modernista, włoska – stile floreale, rosyjska z kolei – modern. W Anglii występuje również określenie Arts and Craft Movement.
Secesja i jej twarze
Styl secesyjny to przede wszystkim roślinne, bogate ornamenty i miękkie linie. Jednak przybierał on różne formy, zależnie od miejsca występowania. To, co było charakterystyczne dla twórców secesyjnych, to chęć tworzenia swojej sztuki dla każdego odbiorcy. Dlatego secesja nie dotyczy wyłącznie malarstwa i architektury – pojawia się w ceramice, jubilerstwie, meblarstwie, sztuce użytkowej. Przedmioty secesyjne miały pojawiać się wszędzie i być dostępne dla wszystkich, nie tylko dla najbogatszych. Secesja to, między innymi, grafiki autorstwa Alfonsa Muchy jako plakaty teatralne, czy reklamy papierosów.
Jugendstill charakteryzuje się bogactwem (czasem wręcz przesadnym) ornamentów roślinnych i giętką linią, stosowaną do ukazywania asymetrii. W odróżnieniu od niego, secesja austriacka skupia się na wzorach geometrycznych (prym wiodą głównie kwadraty), odsuwa na bok ornamenty. Art. Nouveau z kolei to płaskie barwne plamy w malarstwie (kolejny raz należy wspomnieć tu twórczość Alfonsa Muchy) i wyjątkowa dokładność w meblarstwie. Francuskie meble secesyjne znane są na całym świecie. Wyróżnia je perfekcyjna dokładność wykonania.
Secesja „zagarniała dla siebie” całą przestrzeń życiową, dlatego zobaczyć ją można było wszędzie – na klatkach schodowych, przy wejściach do metra i, przede wszystkim, na fasadach budynków. W tych ostatnich styl secesyjny przywodzi czasem na myśl antyk – ze swoimi kolumnami, widocznymi postaciami. Czasem zaś nie przypomina niczego, co było wcześniej, ale pozwala jednoznacznie, bezbłędnie określić przynależność danego budynku do tego krótkiego, intensywnego okresu.
Styl secesyjny do dziś ma wielu zwolenników, nie tylko wśród dekoratorów wnętrz. Dzięki swoim cechom meble secesyjne idealnie sprawdzą się we współczesnych pomieszczeniach. Wykonanie z naturalnych materiałów czyni z nich idealne przedmioty do renowacji. Dlatego równie często można dostać produkty stylizowane na przełom XIX/XX wieku, jak i pochodzące z tamtego okresu oryginały, wymagające niekiedy pewnej ilości czasu i pracy – w końcu jednak zabytkowy odrestaurowany mebel zdecydowanie bardziej cieszy oko.
